قند گیری از چغندر قند:

 قند گیری از چغندر قند:

چغندر در طی مدت کوتاهی از سال برداشت شده و توسط کامیون به کارخانه وارد می­شود در بدو ورود به کارخانه کامیون با بار، باسکول (وزن) می­شود و وزن خالی کامیون نیز بعد از تخلیه چغندر ثبت می­شود تا وزن محصول تحویل داده شده به کارخانه معلوم شود. باید توجه داشت که کارخانه قند در حقیت قند خریداری می­کند نه چغندر. بدین منظور میزان افت محصول بصورت خاک و گل باید تعیین شود و همچنین مقدار قند محصول نیز معلوم شود برای تعیین افت محصول و درصد قند آن یک نمونه تصادفی از هر کامیون گرفته می­شود (حدود 25 کیلوگرم) این نمونه وارد قسمت عیار سنجی می­شود که در آنجا درصد افت و عیار قند تعیین می­شود بدین منظور نمونه روی الک­هایی قرار گرفته که گل و لای آن جدا می­شوند سپس شستشو و مجددا توزین می­شوند تا افت محصول مشخص شود سپس چغندر توسط اره­هایی کاملا خرد شده و به شکل خمیری تیره رنگ در می­آید برای تعیین قند خمیر 26 گرم از آن را با 176 میلی­ لیتر محلول استات سرب و اکسید سرب به نسبت 3 به 1 مخلوط نموده و آن را توسط مخلوط کن­ های مغناطیسی هم می­زنند سپس محلول حاصل را در قیف­های مخصوصی صاف نموده و محلول صاف شده را در دستگاه ساکارومات قرار داده تا درصد قند تعیین شود پس از این عملیات که ظرف مدت 10 دقیقه انجام می­شود کامیون تخلیه می­شود و کامیون برای تخلیه روی سکوهایی قرار می­گیرند که به آن پلات فورم ( Platform) می­گویند­. روی پلات فورم لوله­هایی قرار گرفته که روی لوله­ها انژکتورهایی نصب شده که آب را با فشاری قوی به چغندر وارد کرده و آن را در داخل کانال­هایی می­ریزد این کانال­ها با یکدیگر مرتبط هستند و نهایتا به یک کانال اصلی وارد می­شود این کانال تا زیر کارخانه ادامه می­یابد در زیر کارخانه پمپی قوی وجود دارد که آب و چغندر را بالا فرستاده و چغندر وارد کارخانه می­شود در ابتدای خط تولید دستگاه شستشوی چغندر قرار گرفته و پس از آن دستگاه دم گیر می­باشد سپس چغندرها روی نواری حمل شده و به قسمت خلال کن وارد می­شود که استوانه بزرگی است که کف آن صفحه­ای مدور قرار گرفته که حول محور می­چرخد و روی این صفحه دانه­ها یا تیغه­هایی وجود دارد که چغندر را خلال می­کند اندازه خلال تاثیر مهمی در بازدهی کارخانه دارد اگر خلال خیلی ریز و نازک شود توری­ها یا صافی­ها را می­گیرد و باعث می­شود شربت خام یک حالت پکتینی یا ژله­ای به خود گیرد و اگر خیلی درشت باشد درصد استحصال قند آن پایین می­آید بنابراین یک حالت استاندارد وجود دارد.

سپس خلال­ها وارد قسمت دیفوژن (diffusion) می­شود که در اینجا از حرارت استفاده می­شود تا سرعت انتشار قند بالا رود. قند گیری بر اساس قانون انتشار انجام می­گیرد و هر چقدر دمای آب افزایش یابد قند بیشتری استحصال می­شود علاوه بر این از گاز  استفاده می­شود این گاز به آب اضافه می­شود و موجب نرمتر و نفوذپذیرتر نمودن دیواره­های سلول گیاه شده و باعث شده تا سریعتر قند از گیاه خارج شود بنابراین در این قسمت قند از خلال­های چغندر خارج شده و وارد آب می­شود خلال­های باقی­مانده توسط توری که در زیر دیگ دیفوژن قرار دارد، گرفته می­شود و توسط هیلکسی از زیر دستگاه خارج     می­شود و به آنها تفاله تر گفته می­شود که حاوی 5/0 تا 1 درصد قند است آب حاصل به صورت شربت خام در می­آید که 15 تا 17 درصد قند دارد پس از این نوبت به تصفیه شربت خام است برای منظور وارد قسمت ساتراسیون (saturation)می­شود و طی 3 مرحله شیر آهک می­خورد( اضافه می­شود) در مرحله اول  pH به 9 و در مرحله دوم به 12 و در مرحله سوم مجددا به 9 رسانده می­شود. شیر آهک دارای جذب سطحی زیادی می­باشد و قادر است ناخالصی­های موجود در شربت که عمدتا کلوئیدی هستند را جذب کند بنابراین در این قسمت شربت به صورت گل آلود در می­آید. حال شربت حاصل به قسمت دکانتور وارد می­شود که استوانه­ای بزرگ است که شربت در آن به حالت سکون در آمده و گل رسوب می­کند شربت صاف شده از قسمت بالای دکانتور سرریز می­شود و توسط لوله­ای وارد صافی نهایی می­شود گل باقیمانده نیز که خود حاوی قند است وارد فیلتر خلاء می­شود که در وسط آن پمپی وجود دارد که قند را به طرف داخل کشیده و گل آن در سطح استوانه باقی می­ماند و توسط تیغه­ای به پایین ریخته می­شود که توسط هیلکسی به خارج از کارخانه انتقال می­یابد در این مرحله شربت رقیق و شفاف بوجود می­آید که بریکس(Brix) آن کمتر از شربت خام می­شود (حدود 14 تا 15 درصد ).  Brix  به درصد کل مواد جامد محلول که توسط رفرکتومتر ( Refractometr) اندازه­ گیری می­شود گفته می­شود.

حال نوبت به تغلیظ شربت رقیق می­رسد و به این منظور شربت رقیق وارد قسمت تبخیر می­شود که شامل 4 بدنه یا دیگ بزرگ است که در  3 تای اول حرارتی حدود 100 درجه استفاده می­شود و هر چقدر به سمت دیگری یعنی دیگ آخری یا 4 می­رسیم شربت غلیظ­تر می­شود و در مرحله آخر (4) حرارت را نمی­توان خیلی بالا برد چون قند به شکل کارامل در می­آید بنابراین در این قسمت از خلاء استفاده می­شود لازم به ذکر است که قبل از ورود شربت به این قسمت گاز به آن زده می­شود تا رنگ شربت روشن شود که بریکس این شربت معمولا 45 درصد است شربت غلیظ وارد مرحله پخت می­شود اکثر کارخانه­های قند سیستم 3 پخته دارند در پخت اول یا  Aبا افزودن شکر هسته­زایی نموده و قند به صورت کریستال در می­آید در اینجا اگر حرارت خیلی بالا باشد هسته­زایی زیادترو لذا اندازه شکر حاصل ریز و برعکس.

سپس شربت وارد سانتریفوژ و کریستال­های آن که همان شکر است و به دیواره سانتزیفوژ می­چسبد و سپس آب این قسمت که خود حاوی قند بالایی می­باشد و قابل کریستالیزاسیون است به پخت دوم منتقل می­شود و مجددا با افزودن شکر هسته­زایی و کریستال­های شکر را در سانتریفوژ() جدا می­کنند. پس آب پخت سوم ملاس نام دارد که قند آن دیگر قابل کریستالیزاسیون(crystallisation) نیست و به عنوان ماده فرعی کارخانه خواهد بود در بعضی از کارخانجات توسط دستگاهی بنام  Steffen از ملاس قندگیری می­شود و قند آن به کارخانه بر می­گردد و در نهایت به فرآورده حاصل قندگیری از ملاس ویناس(Vinas) گقته می­شود که در تغذیه دام کاربرد دارد منتهی در مقایسه با ملاس قند کمتری دارد.